Rác thải sinh hoạt là gì? Hướng dẫn phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt

Biết cách phân loại rác thải sinh hoạt là điều cần thiết đối với mỗi gia đình. Việc làm này sẽ giúp giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường đến mức thấp nhất. Rác không được phân chia đúng loại sẽ khiến công ty môi trường mất càng nhiều thời gian để xử lý. Chính vì thế, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin về cách phân loại rác thải đơn giản và hiệu quả nhất hiện nay.

Thói quen phân loại rác thải sinh hoạt của người Việt

Việc phân loại rác thải hiện nay chưa được các gia đình quan tâm đúng mức. Tâm lý người dân cho rằng, việc phân loại rác thải là do đơn vị quản lý rác thải chịu trách nhiệm thực hiện. Thế nhưng, với số lượng rác thải khổng lồ thu gom hàng ngày thì công đoạn phân loại lại càng trở nên khó khăn hơn. Việc xử lý rác thải là một vấn đề khách quan và cần thiết trong mọi hoạt động sinh hoạt và sản xuất kinh doanh của con người.

Từ điển tiếng Việt định nghĩa ý thức là “sự nhận thức đúng đắn, biểu hiện bằng thái độ, hành động cần phải có”. Về ý thức phân loại rác, như chúng ta đã biết, sự quan tâm đến rác cơ bản đang dừng ở quan niệm cái gì không xài được thì vứt đi. Có thể thấy rất rõ, ý thức của con người là yếu tố quyết định đến việc phân loại rác. Những đổi thay gần đây đã cho thấy những tín hiệu tích cực về một tương lai giảm thiểu ô nhiễm. Giảm áp lực diện tích chôn lấp, tăng hiệu suất tái chế rác, tiết kiệm năng lượng, tài nguyên từ đó thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và tiến tới một khái niệm sống xanh bền vững.

Xây dựng một ý thức hệ phân loại rác còn đồng nghĩa với việc nâng cao giá trị nhận thức, hành động thành một niềm tin chung mang tính cộng đồng. Chính vì vậy, xây dựng ý thức hệ phân loại rác là xây dựng đặc trưng chung nhất trong tâm hồn, nhận thức, tư duy và hành động của con người Việt Nam cùng chịu tác động của các điều kiện tự nhiên và xã hội. Mỗi gia đình nên sắm cho mình các thùng rác phân loại rác thải để tiện cho việc phân loại rác. Ở các địa phương nói chung cũng nên tập trung và phân loại rác để khâu xử lý được nhanh chóng và hiệu quả.

Mục đích của phân loại rác tại nguồn 

Ý thức của con người là yếu tố quyết định đến việc bỏ rác đúng nơi quy định cũng như phân loại rác thải. Thói quen của nhiều người dân là bỏ tất cả các loại rác chung trong một túi/thùng rác mà không cần biết trong số rác thải sinh hoạt hàng ngày cũng có những loại rác có thể đưa vào tái chế và phục vụ cho cuộc sống con người.

Vì vậy, công tác phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn là việc làm hết sức cần thiết. Không chỉ làm giảm tải trọng chất thải rắn đổ về các khu tập trung chôn lấp rác mà đồng thời giúp thu về nguồn lợi kinh tế lớn từ các rác thải tái chế và tái sử dụng được.

Cụ thể hơn về mục đích của việc phân loại rác tại nguồn:

• Biết cách phân loại rác thải tại nguồn góp phần tiết kiệm được tài nguyên.
• Mang lại lợi ích cho chính chủ nguồn thải từ việc tận dụng phế liệu tái chế và phân compost tự chế biến.
• Góp phần giảm thiểu ô nhiễm.
• Góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên và môi trường.
• Phân loại rác sinh hoạt hay phân loại rác thải nhựa góp phần giảm thiểu tổng lượng rác thải trong cộng đồng thải ra môi trường nhằm giảm tải cho môi trường, tiết kiệm chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý.

Phân loại rác thải hiện nay

Rác vô cơ

• Chất thải rắn khó phân hủy là những thành phần rác vô cơ và chất rắn trơ (túi nilon, cành cây, bùn đất, hộp xốp…). Chất thải này sẽ đưa về khu xử lý đốt hoặc chôn lấp;
• Nguồn gốc rác vô cơ là các loại vật liệu xây dựng không thể sử dụng được, các loại bao bì, vỏ hộp không thể tái chế, các loại túi ni lông thường được bỏ đi sau quá trình sử dụng. Phân loại rác thải nhựa như: đựng hộp sữa, thực phẩm, những vật dụng, thiết bị trong nhà.

Rác hữu cơ

Chứa chất thải rắn dễ phân hủy là rác hữu cơ có nguồn gốc từ việc nấu ăn, thức ăn thừa và thải ra trong sinh hoạt hàng ngày của con người (bã chè, bã cà phê, lá cây, gỗ mục). Chất thải này được sử dụng làm phân bón vi sinh, phân hữu cơ và thức ăn chăn nuôi. Rác thải hữu cơ ngược lại với rác vô cơ, là chất thải dễ phân hủy.

Để xử lý chất thải rắn hữu cơ, đối với các hộ gia đình có nhiều đất vườn, rác hữu cơ dễ phân hủy được tận dụng làm phân bón vi sinh tại gia đình bằng hố rác di động. Hố rác di động là hố nhỏ được đào để hằng ngày người dân đổ phần rác hữu cơ dễ phân hủy xuống, dùng nắp đậy che kín mặt hố, sau một thời gian rác sẽ hoai mục thành phần dùng để bón cho cây trồng hoặc cải tạo đất rất tốt.

Rác tái chế

Rác tái chế là các loại rác khó phân hủy nhưng có thể đưa vào sản xuất, tái chế thành các sản phẩm có thể sử dụng được. Rác tái chế thường là các chất vô cơ như: giấy thải, các loại vỏ hộp chai, lọ, vỏ lon thực phẩm, kim loại,…

Phân loại rác thải hiện nay

Hướng dẫn phân loại rác thải sinh hoạt mới nhất

Phân loại rác thải sinh hoạt là việc làm quan trọng mà mỗi cá nhân nên thực hiện nhằm góp phần giữ gìn môi trường sống xanh, sạch, đẹp. Thông thường, rác thải nguồn sẽ được chia thành ba loại là rác thải hữu cơ, rác thải vô cơ và rác thải tái chế. Những hướng dẫn phân loại rác dưới đây sẽ giúp bạn có thể nhanh chóng phân chia và có hướng xử lý đối với từng loại:

Đối với hộ gia đình, cá nhân ở đô thị

Nếu gia đình bạn đang sinh sống ở khu vực đô thị thì khi phân loại rác thải sinh hoạt cần phải lưu ý:

• Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế cần phải chuyển đến những tổ chức hay cá nhân có thể tái sử dụng.
• Các loại chất thải rắn sinh hoạt và chất thải thực phẩm phải được chứa, đựng trong các loại bao bì chuyên dụng theo quy định. Chất thải rắn phải được thu gom và vận chuyển bởi các cơ sở có chức năng thu gom. Trong khi chất thải thực phẩm có thể dùng làm phân bón hữu cơ hoặc thức ăn chăn nuôi.

Đối với hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn

• Khuyến khích các hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn tận dụng tối đa chất thải thực phẩm để làm phân bón hữu cơ hoặc thức ăn chăn nuôi.
• Nếu chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế, cần chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng; tái chế hoặc cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.
• Chất thải thực phẩm không được dùng làm phân bón hoặc thức ăn chăn nuôi phải được chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.
• Chất thải rắn sinh hoạt khác phải được chứa, đựng trong bao bì theo quy định và đưa đến cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.

Hướng dẫn phân loại rác thải sinh hoạt

Các phương pháp xử lý rác thải

Căn cứ vào thành phần của rác thải cũng như các đặc tính của từ loại mà ta có thể phân chia một số phương pháp xử lý rác thải như sau:

Chôn lấp hợp vệ sinh

Là phương pháp đơn giản nên được ứng dụng rộng rãi trong điều kiện thực tế tại Việt Nam hiện nay. Rác thải sẽ được chôn lấp thành từng lớp, được đầm nén để giảm thể tích và sau mỗi lớp sẽ được phủ lớp đất trung gian nhằm hạn chế mùi hôi cũng như côn trùng.

Ô chôn lấp rác có cấu tạo nửa chìm nửa nổi, chất thải rắn sẽ được trải thành lớp mỏng trên bề mặt ô chôn lấp và được đầm nén đến thể tích thực tế nhỏ nhất và được che phủ sau ngày làm việc hoặc được che phủ sau mỗi lớp rác cao 2m bởi lớp đất tự nhiên dày 0,2m.

Ưu điểm của phương pháp này là chi phí xử lý rẻ, không đòi hỏi công nghệ cao, phù hợp với những nơi chưa có điều kiện như Việt Nam.

Phương pháp thiêu đốt

Đây là phương pháp phổ biến hiện nay tại nhiều nước trên thế giới như: Nhật bản, Đức, Thụy Sĩ, Hà Lan, Đan Mạch,… để xử lý chất thải rắn nói chung. Đặc biệt đối với chất thải rắn độc hại công nghiệp, chất thải nguy hại y tế nói riêng.

Xử lý chất thải bằng phương pháp thiêu đốt mang lại ý nghĩa quan trọng trong việc giúp làm giảm bớt chất thải cho khâu xử lý cuối cùng là chôn lấp tro, xỉ. Mặt khác, năng lượng phát sinh trong quá trình thiêu đốt có thể tận dụng cho các lò hơi, lò sưởi hoặc các ngành công nghiệp cần nhiệt và phát điện. So với nhiều phương pháp xử lý rác thải tiên tiến khác, việc đốt các loại rác thải sẽ tiết kiệm hơn nhiều, đặc biệt là các kiểu thu gom, tái chế rất tốn thời gian và tiền bạc.

Ưu điểm: Giảm đáng kể thể tích của rác thải, lượng tro xỉ có thể tích bằng 5 – 6% so với lượng rác đốt.

Nhược điểm: Chi phí đầu tư cao, chi phí xử lý cũng tương đối cao nên chỉ phù hợp với các nước tiên tiến.

Các nước phát triển như Singapore, Nhật Bản, Mỹ, Bắc Âu là những nơi ứng dụng công nghệ đốt vào xử lý rác và đạt được hiệu quả cực kỳ tốt.

=> Xem thêm: Hệ thống đốt rác công ty Việt tiến

Chế biến thành phân compost

Sau quá trình phân loại rác, phần rác hữu cơ dễ thối rữa thu gom hàng ngày sẽ bắt đầu quá trình ủ phân Compost. Cần để ráo nước chất thải hữu cơ trước khi cho cho vào xô, túi vì có nước sẽ làm cho quá trình thối rữa diễn ra nhanh chóng và gây mùi khó chịu.

Ưu điểm là phân compost không gây ra mùi hôi thối, đặc biệt là nói không với ô nhiễm môi trường. Mô hình này có ý nghĩa rất lớn đến môi trường xã hội, đối với nhận thức tốt đẹp của người dân. Bên cạnh đó phương pháp này còn mang ý nghĩa sâu sắc đến nền kinh tế, khi vật giá thị trường đang leo thang – đặc biệt là đối ngành phân bón.

Hình thức xử phạt đối với các trường hợp không phân loại rác thải sinh hoạt

Xử lý và phân loại rác thải là điều nên làm của mỗi cá nhân, gia đình, tổ chức. Các trường hợp không phân loại rác thải sinh hoạt sẽ bị xử phạt theo quy định của Nhà nước. Nếu người dân không thực hiện phân loại rác thì sẽ bị từ chối thu gom những lần sau.

Khoản 2 Điều 78 dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã quy định về việc thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, bao gồm:

• Đơn vị vận chuyển, thu gom chất thải rắn sinh hoạt có quyền từ chối thu gom, vận chuyển rác sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân nếu không phân loại và sử dụng bao bì đúng quy định.
• Đơn vị vận chuyển, thu gom rác thải thông báo cho cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật đến cá nhân, tổ chức vi phạm.
• Cá nhân, hộ gia đình phải có trách nhiệm chuyển chất thải rắn sinh hoạt đã được phân loại đến điểm tập kết theo quy định hoặc chuyển giao cho đơn vị thu gom, vận chuyển rác sinh hoạt.

Như vậy, bài viết trên đây của chúng tôi đã hướng dẫn bạn cách phân loại rác thải sinh hoạt đúng theo quy định. Hy vọng những chia sẻ này sẽ hữu ích cho tất cả mọi người.